Γασκονία

(Gascogne). Γεωγραφική περιοχή στο νοτιοδυτικό άκρο της Γαλλίας, ανάμεσα στα Πυρηναία του Ατλαντικού και στον ποταμό Γαρούνα, ο οποίος την ορίζει από τα Α και τα Β. Στο έδαφος της Γ. απλώνονται οι νομοί Λαντ, Ζερ και Άνω Πυρηναία, καθώς και τα τμήματα των νομών Ζιρόντ, Λο-ε-Γκαρόν, Ταρν-ε-Γκαρόν και Άνω Γαρούνα (Γκαρόν), που βρίσκονται ΝΔ από τον ποταμό Γκαρόν, καθώς και ένα μέρος του νομού Aριέζ. Στη Γ. δεν περιλαμβάνεται ο νομός των Κάτω Πυρηναίων, που κατοικείται από Βάσκους. Το τμήμα της περιοχής που βρίσκεται στα Δ και περιλαμβάνεται στον νομό Λαντ και στο νότιο τμήμα του νομού Ζιρόντ είναι πεδινό και βρέχεται από τον Ατλαντικό κατά μήκος μιας ευθύγραμμης ακτής, η οποία σχηματίζει έναν μοναδικό κόλπο, του Αρκασόν. Αντίθετα, το ανατολικό και νότιο τμήμα της καλύπτεται από τις ορεινές προεκτάσεις των Πυρηναίων και το διαρρέουν πολλοί ποταμοί (Σαβ, Ζιμόν, Ζιέρ, Μπαΐζ κ.ά.) οι οποίοι κατευθύνονται προς τα βόρεια και εκβάλλουν στον Γαρούνα. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κατοχής, η περιοχή αποτελούσε τμήμα της επαρχίας της Ακουιτανίας, ενώ αργότερα αποτέλεσε ξεχωριστό εδαφικό διαμέρισμα με την ονομασία Novem Popullania. Η χώρα κυριεύτηκε τον 5o αι. από τους Βησιγότθους και από τις αρχές του 6ου αι. άρχισε η εγκατάσταση των Γουασκόνων ή Βασκόνων (οι μετέπειτα Γασκόνοι), στους οποίους η χώρα οφείλει την κατοπινή της ονομασία Βασκονία (Vasconia) ή Γασκονία (Gascogne). Οι τελευταίοι, που ήρθαν από τα νότια Πυρηναία, ήταν ορεσίβιος και πολεμικός λαός και αμφισβήτησαν πολλές φορές την κυριαρχία των Φράγκων ηγεμόνων, οι οποίοι προσπάθησαν μάταια να τους υποτάξουν και να σταματήσουν τις καταστροφικές τους επιδρομές, σε όλη τη διάρκεια του 6ου αι. Η υποταγή τους πραγματοποιήθηκε το 602, όταν ο Τιερί της Βουργουνδίας και ο Θεοδεβέρτος της Αυστρασίας, με τη βοήθεια των Βάσκων, κατόρθωσαν να τους υποχρεώσουν να γίνουν φόρου υποτελείς και να περιλάβουν τη χώρα τους στο δουκάτο της Γ., που έτσι αύξησε την έκταση και την ισχύ του. Το δουκάτο της Γ. υπήρξε σχεδόν μόνιμη πηγή αναταραχής για το βασίλειο των Φράγκων. Στη διάρκεια του 8ου αι., μαζί με τους Ακουιτανούς, οι Γασκόνοι έκαναν σκληρούς αγώνες εναντίον των επικυρίαρχων Φράγκων βασιλιάδων και το 778, υπό την ηγεσία του δούκα Λοπέζ του Λύκου (Lopez le Loup), πρωτοστάτησαν στη συντριβή στρατιωτικής δύναμης του Καρλομάγνου στη μάχη του Ρονσεβό (Roncevaux). Η περίοδος των αναταραχών και των εξεγέρσεων συνεχίστηκε για εκατό ακόμα χρόνια και το δουκάτο της Γ. έφτασε στο αποκορύφωμα της εδαφικής του επέκτασης στο δεύτερο μισό του 9ου αι., την εποχή της διακυβέρνησής του από τον Σάντσο Μιτάρα. Το 1154 η Γ. κυριεύτηκε από τους Άγγλους και παρέμεινε υπό την κυριαρχία τους έως το 1453. Στην περίοδο αυτή, η περιοχή έγινε αξιόλογο εξαγωγικό κέντρο κρασιού προς την Αγγλία. Από το 1306, ο οίκος των δουκών της Γ. συγχωνεύτηκε με εκείνον της Ακουιτανίας. Η περιοχή έγινε πάλι γαλλική μετά την κατάκτησή της από τον Κάρολο Ζ’. Κυριότερες πόλεις της Γ. είναι η Ος, το Κοντόν, το Μπιαρίτς, η Ταρμπ και η Νταξ. Οι κάτοικοι μιλούν μια ιδιαίτερη διάλεκτο που θεωρείται παλαιά μορφή της βασκικής γλώσσας και χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη αξιόλογης τοπικής λογοτεχνικής παράδοσης. Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν εξάλλου παμπάλαια φήμη περήφανων, καυχησιάρηδων και ευερέθιστων ατόμων και η συμπεριφορά τους έχει γίνει αντικείμενο πολλών ανεκδότων και ιστοριών. Ο περήφανος χαρακτήρας του φτωχού ευπατρίδη της περιοχής αναβίωσε και στο πρόσωπο του Ντ’ Αρτανιάν, στο μυθιστόρημα Οι τρειςσωματοφύλακες του Αλέξανδρου Δουμά.